Wizje Wojny

Tematyka wojenna była bardzo szczególnym okresem w twórczości Dalego. Co prawda nie doświadczył jej na własnej skórze, jednak uczucia związane z drugą wojną cywilną w Hiszpanii (1936-1939) oraz Drugą Wojną Światową (1939-1945) odcisnęły się bolesnym piętnem na jego twórczości. Artysta twierdził wręcz, że prześladują go wizje wojenne i że potrafi odczuć ból cywili wywołany bombardowaniami, które jeszcze nie miały miejsca. Malarz, przebywający w tym czasie na emigracji w Stanach Zjednoczonych, utożsamiał się z ofiarami wojny trwającej w jego ojczystej Hiszpanii, obawiał się również cienia wojny wiszącego nad całą Europą. Wszystko to doprowadziło do powstania serii dzieł, których główną tematyką jest wojna, rozpacz i śmierć. Na pierwszy rzut oka dostrzegalny jest w tych obrazach nastrój grozy, rozkładu oraz wszechobecnego poczucia zagrożenia.

Przeczucie wojny domowej 1936. Olej na płótnie, 100 x 99cm, Muzeum sztuki w Filadelfii

Oblicze wojny 1940. Olej na płótnie, 100 x 79cm, Rotterdam

"Wkraczałem w okres rygoru i ascetyzmu, który miał zdominować mój styl, moje myśli i moje przeklęte życie. (…) Wojna domowa w Hiszpanii była wynikiem najprymitywniejszych potrzeb. Widać było, że zdolna jest ona zarówno do cierpienia jak i do powodowania cierpienia, do grzebania i odkopywania, zabijania i wskrzeszania."

Salvador Dali (tłum. własne)

Teatr i Film w twórczości Dalego

Salvador Dali jako artysta wszechstronny nie ograniczał się jedynie do tworzenia obrazów. Znany szerokiej publiczności, ze swoich ekscentrycznych zachowań oraz happeningów Hiszpan, tworzył także scenografie do spektakli teatralnych oraz współpracował przy tworzeniu dzieł filmowych. Jego największymi osiągnięciami w dziedzinie teatru były: stworzenie dekoracji do romantycznej sztuki Federico García Lorca zatytułowanej „Mariana Pineda” (1927) oraz przygotowanie scenografii do sztuki baletowej pod tytułem „Bacchanale” (1939) opartej na muzyce Richarda Wagnera.

Nieco bardziej znane są dokonania Dalego w dziedzinie filmu. Od małego był on entuzjastą tego nowego medium i widział w nim duży potencjał artystyczny. Prawdziwą burzę wywołał pierwszy film którego współtwórcą był Dali, to jest „Pies Andaluzyjski” z 1929 roku. Ten wyreżyserowany przez Luisa Bunela, krótkometrażowy, niemy film, nie posiada fabuły w klasycznym tego słowa sensie. Jest on raczej, serią oddalonych od siebie czasowo, niepowiązanych scen, których przenikanie przypomina sen. Film wywołał jednak sensacje głównie ze względu scenę początkową , która ukazuje (naturalnie symulowane) przebicie ludzkiego oka brzytwą.

Innym dziełem kinematograficznym Hiszpana jest ukończone dopiero w 2003 roku „Destino” powstałe przy współpracy z Waltem Disneyem. Tytuł tej krótkiej animacji na polski należy tłumaczyć jako „Przeznaczenie”. Skąd taka nazwa? Zobaczcie sami:

Salvador szalony

Z zawodu artysta. Z zamiłowania kpiarz i prowokator. W 1939 roku wyskakuje z okna nowojorskiego domu handlowego Bonwit Teler, protestując w ten sposób przeciw źle wykonanej dekoracji witryny, którą sam zaprojektował. Jeździ samochodem wypełnionym kalafiorami. Na jednej z konferencji występuje w stroju płetwonurka aby dać wyraz swoim zainteresowaniom psychoanalizą.

Malował, projektował biżuterię, pisał libretta baletów i wymyślał najdziwniejsze rzeczy: buty na sprężynach, sztuczne paznokcie z lusterek, w których można się było przeglądać, lub suknie o anatomicznych kształtach, mające wabić mężczyzn. Nie wszyscy wiedzą, że właśnie on zaprojektował ten znaczek:

Dali i jego muza...

W 1929 r. Dali jedzie do Paryża asystować przy zdjęciach do "Psa andaluzyjskiego". W tym samym roku w lecie poznaje swoją  miłość Galę (prawdziwe nazwisko Jelena Deluwina Diakonow) zwaną przez Salvadora "Gradivą". Gala z pochodzenia  Rosjanka, była wdową po francuskim poecie Paulu Eluardzie. W 1956 roku Dali i Gala biorą ślub. "Gradiva" do końca życia artysty pozostaje jego muzą i modelką...

Gala i Anioł Pański Milleta poprzedzający nieuchronne nadejście Przekształceń Stożkowych, 1933, olej, 24x18,8 cm, The National Galleryof Canada, Ottawa.

Galarina, 1944-1945, olej, 64,1x50,2 cm, Fundacio Gala- Salvador Dali, Figueras.

Leda Atomica, 1949, olej, 61,1x45,6 cm, Fundacio Gala- Salvador Dali, Figueras.

Madonna z Port Ligat, 1949, olej, 48,9x37,5 cm, Marquette University Haggerty Museum of Art Milwaukee, Wisconsin.

Odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba (Sen Krzysztofa Kolumba), 1958-1959, olej 410x284 cm, Salvador Dali Museum, St Petersburg, Floryda.

Malarskie eksperymenty.

Koszyk z chlebem, 1926 werniks na sklejce 31,5 x 31,5 cm. St. Petersburg.

Wenus i amorki, 1925. Olej na sklejce 23 x 23,5 cm. Własność prywatna. 

Zagadka pożądania- Moja matka, Moja matka, Moja matka, 1929, olej na płótnie 110,5 x 150,5 cm, Monachium.

Lata studenckie 1921-1928

Autoportret kubistyczny, 1923. Olej i kolaż na kartonie i drewnie 104,9 x 74,2 cm. Madryt.

Po ukończeniu szkoły Dali podjął w 1922 studia artystycznie w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Madrycie. Tuż po przyjęciu na uczelnię młody student-buntownik został relegowany. Uznano go za prowodyra studenckiego protestu skierowanego przeciwko nominacji, pewnego jakoby konserwatywnego, profesora. Krótko potem w 1925, galeria Dalmau w Barcelonie otworzyła pierwszą indywidualną wystawę prac Dalego, która otrzymała znakomite recenzje.

Wczesne prace:

Autoportret z szyją rafaelowską. Olej na płótnie 40,5 x 53 cm, Figureres.

Portret ojca. 1925, olej na płótnie 91 x 66,5 cm, Figueres.

Portret wiolonczelisty 1920, olej na płótnie 61,5 x 50, 2 cm.